آذر

آذر1377: ترور داریوش و پروانه فروهر 1

روز اول آذر 1377، عوامل وزارت اطلاعات رژیم در دولت خاتمی، در ساعات اولیه شب، داریوش فروهر و همسرش پروانه فروهر را در خانه خودشان در خیابان هدایت تهران، با ضربات چاقو ترور کردند. داریوش فروهر اولین وزیر كار پس از انقلاب ضد سلطنتی در دولت مهندس بازرگان بود. قتل داریوش فروهر و همسرش از جمله قتلهای زنجیره ای بود كه توسط وزارت اطلاعات در مورد نویسندگان و روشنفكران ایرانی صورت گرفت.

2 آذر 1364: درگذشت غلامحسین ساعدی

روز دوم آذر 1364 دكتر غلامحسین ساعدی در پاریس در گذشت. او در سال

1314 در شهر تبریز متولد شد. ادبیات معاصر در طی بیش از 3دهه از 1330 تا 1364، آثار فراموش ناشدنی در زمینه داستان، نمایشنامه و فیلمنامه را با نام "گوهر مراد" در سینه خود ثبت كرده است. آخرین نمایشنامه غلامحسین ساعدی "اتّللو در سرزمین عجایب" سرنوشت هنر تحت حاكمیت آخوندها را به تصویر كشیده است.ساعدی همچنین مقالات متعددی در دوران مبارزه با رژیم و در دوران تبعید نوشته است. زنده یاد ساعدی میگفت: من مخلص كسی هستم كه با خمینی میجنگد. هر چه به من فشار وارد میآورند، دقیقا از این موضع است و من از این موضع كوتاه نمی آیم.

2 آذر 1395: درگذشت درویش خان

روز دوم آذر 1305 درویشخان، استاد تار درگذشت. غلامحسین، فرزند حاجی بشیر، ملقب به درویشخان در سال 1251 خورشیدی متولد شد. پدرش سه تار مینواخت و چون به موسیقی علاقمند بود پسرش را به رشته موزیك مدرسه دارالفنون فرستاد. درویش خان تار را نزد آقاحسین قلی بزرگترین استاد تار زمان خود فرا گرفت و بعدها خود كلاس موسیقی تشكیل داد. ابوالحسن خان صبا از شاگردان اوست. وی مبتكر پیش درآمد در موسیقی سنتی ایران است و تصنیف های 
.بسیاری ساخته است


دوم آذر 1358: تشکیل میلیشیای مجاهدین خلق
در دوم آذر 1358، رهبری سازمان مجاهدین خلق تشکیل میلیشیا را اعلام کرد. میلیشیا در زمینه سیاسی، بطور مسالمت آمیز فعالیت و علیه رژیم خمینی افشاگری می کرد. اعضای میلیشیا که از نسل جوان کشور بودند، در برابر حملات ماموران حکومتی و پاسداران با چماق، دشنه، شکنجه و گلوله، تنها به تظاهرات مسالمت آمیز می پرداختند. اما در 30 خرداد سال 1360، تظاهرات 500هزار نفره مردم تهران به رگبار بسته شد و در این روز که دیگر امکان هر گونه فعالیت سیاسی مسالمت آمیز از مردم سلب شده بود، میلیشیای مجاهد نیز وارد دوران مقاومت مسلحانه علیه رژیم آخوندها شد و 30 خرداد را به نقطه عطفی در تاریخ مبارزات معاصر مردم ایران تبدیل کردند. 9 سال بعد از تشکیل .میلیشیا، ارتش آزادیبخش ملی ایران تاسیس شد

4 آذر 295: زادروز حکیم ابونصر فارابی

چهارم آذر 259 25 نوامبر 870 روز تولد ابونصر فارابی حكیم و فیلسوف بزرگ ایرانی است. فارابی در شهرك فاراب در خراسان به‌دنیا آمد و پدرش یك افسرایرانی ارتش بود. به‌دلیل تسلط وسیعی كه فارابی در فلسفه، طب، موسیقی، ادبیات و سایر علوم زمان خود داشت، دانشمندان آن زمان لقب معلم دوم را بر او نهادند. فارابی زندگی راحت خانوادگی خود را فدای فراگیری علم و دانش كرد. از فارابی 117 جلد كتاب و رساله در علوم مختلف و اغلب در تشریح و تلخیص فلسفه ارسطو و حكمت باقی مانده است. فارابی دستگاهی در موسیقی نیز اختراع كرد كه نام آن‌‌را قانون نهاد و گفته می‌شود دستگاه فعلی قانون از همان اختراع فارابی به‌دست آمده است. وی تمام عمر خود را مشغول درس خواندن و درس دادن در معروفترین مراكز علمی آن زمان یعنی بخارا و بغداد و دمشق گذراند و هرگز ازدواج نكرد. فارابی به‌ چندین زبان از‌جمله فارسی، تركی، عربی و یونانی مسلط بود‌. فارابی برای دانشجویانی كه به‌دنبال فلسفه و حكمت هستند 7 وصیت كرده كه در وصیت هفتم می‌گوید: هفتم حكمت را حرفه خود قرار ندهد. اگر كسی واجد این شرایط نباشد حكیم زور است نه فیلسوف مشكور. فارابی در رباعیات خود سروده است:

اسرار وجود خام و ناپخته بماند

وان گوهر بس شریف ناسفته بماند

هركس به‌دلیل عقل چیزی گفتند

آن نكته كه اصل بود ناگفته بماند

فارابی در سال 339 هجری قمری و در سن حدود 80 سالگی در دمشق بدرورد حیات 
گفت.

6 آذر 1322: شرکت سران قدرتهای جهانی در کنفرانس تهران در جریان جنگ جهانی دوم

روز ششم آذر 1322 در جریان جنگ جهانی دوم و اشغال ایران، برگزاری كنفرانس تهران توسط سران متّفقین، یكی از وقایع مهم این دوران بود. به دنبال كنفرانس مسكو كه با شركت وزرای خارجه متفقین برگزار شد، سران 3دولت آمریكا، شوروی و انگلستان، جهت هماهنگ نمودن جبهه خود علیه دول محور، در تهران با یكدیگر ملاقات نمودند. در این ملاقات كه چهار روز به طول انجامید، روزولت رئیس جمهور آمریكا، استالین، رهبر شوروی و چرچیل نخست وزیر انگلستان حضور داشتند. در میان مهمترین تصمیماتی كه توسط سران متفقین در تهران گرفته شد، میتوان به تعیین تاریخی برای گشایش جبهه دوم علیه آلمان نازی و 
.نیز چگونگی تقسیم اراضی آلمان بعد از پایان جنگ اشاره كرد

7 آذر 1377: درگذشت حمید مصدق

حمید مصدق سراینده منظومه آبی، خاكستری، سیاه روز شنبه 7آذر 1377در

پنجاه‌ و‌ نهمین سال زندگیش بر اثر سكته در یكی از بیمارستانهای تهران درگذشت. او شاعری بود كه میان شاعران معاصر ‌‌جایگاه شناخته‌ شده‌ای دارد. منظومه بلند آبی، خاكستری، سیاه معروفترین شعر اوست كه در میان روشنفكران و مبارزان آن سالها شهرت بسیاری داشت.

9 آذر 1341: سازش دربار و آخوندها علیه حقوق زنان

روز نهم آذر 1341 دربار شاه اعلام كرد كه به خواست روحانیون، مصوبه مشاركت

زنان در انجمن های شهر و شهرستان لغو شد. یكی از آخوندهایی كه به شدت علیه حقوق زنان تلاش می كرد خمینی بود و یکی از خواسته های اصلیش خانه نشین كردن زنان بود.

11 آذر 1300: سالروز شهادت سردار جنگل

روز 11 آذر1300 روز شهادت میرزا كوچك خان، سردار جنگل؛ یونس معروف به میرزاكوچك، فرزند میرزا بزرگ، مجاهدان مشروطه و عضوی از كمیته ستارخان بود كه در فتح تهران و فرماندهی دسته‌های مجاهدان برای جنگ با قوای استبداد شركت داشت. او برای جلوگیری از محو دستاوردهای انقلاب مشروطه سلاح به دست گرفت و راهی جنگلهای گیلان شد. میرزا كوچك خان با مقاومت خود و یارانش حمایت گسترده مردم گیلان را بدست آورد. روز 14خرداد سال 1299 شمسی، میرزا كوچك‌خان در راس مجاهدان جنگل كه سراسر گیلان را آزاد كرده بودند، وارد شهر رشت شدند و میرزا به دعوت مردم و در میان استقبال آنان با صدور اعلامیه‌ای حكومت جمهوری را در گیلان اعلام کرد. اما جنبش جنگل با توطئه و کودتا روبرو گردید. میرزا برای جلوگیری از خونریزی از شهر به سمت جنگل عقب‌نشینی كرد. سرانجام میرزا نیز پس از مقاومت، در حالیكه برای سازماندهی و جمع‌آوری باقیمانده نیروهایش بسوی خلخال روانه بود، در میان راه بدلیل برف و بوران شدید به شهادت رسید.

آذر: فرمان دكتر مصدق برای اجرای قانون مطبوعات 11

روز یازدهم آذر 1331 دكتر مصدق لایحه قانونی مطبوعات را به وزارت كشور ابلاغ كرد. بر اساس آن قانون هرگونه سانسور و ممیزی روی مطبوعات برچیده شد. از این رو در دوران دكتر مصدق مطبوعات در آزادی كامل بودند. اما بدنبال كودتای 28مرداد لایحه مطبوعات به تعلیق درآمد و سپس دستگاه اطلاعاتی شاه به سانسور بر مطبوعات مشغول شد.

12 آذر 1358: رفراندوم قانون اساسی ولایت فقیه

روز دوازدهم آذر 1358، خمینی قانون اساسی خبرگان را به رفراندوم گذاشت و به كرسی نشاند. خمینی وقتی در پاریس بود وعده داده بود مجلس موسسان تشكیل خواهد داد كه در آن نمایندگان مردم به بررسی و تصویب قانون اساسی جدید خواهند پرداخت. اما وقتی بر كرسی قدرت نشست این وعده را زیر پا نهاد و با عنوان ابداعی مجلس خبرگان، آخوندهای مرتجع را تحت عنوان خبره معرفی کرد و از طریق آنان توانست اصل ولایت فقیه را در این قانون بگنجاند.

آذر 1309: تغییر نام چند شهر ایران 12

روز 12 آذر 1309 چند شهر ایران تغییر نام داد از جمله دزداب به زاهدان، نصیر آباد به زابل و استرآباد به گرگان تغییر نام یافتند.

ترور محمد مختاری(12 آذر) و محمد جعفر پوینده ( 18 آذر)- 1377

در آذر 1377 محمد مختاری و محمدجعفر پوینده در زمان ریاست جمهوری خاتمی ترور شدند. هر دو از اعضای کانون نویسندگان ایران بودند. ترور محمد مختاری، محمدجعفر پوینده، داریوش فروهر و همسرش پروانه اسکندری و غزاله علیزاده به قتلهای زنجیره‌ای معروف شد. مقامات وزارت اطلاعات رژیم، در بیانیه‌ای اعتراف کردند که این قتلها توسط عوامل این وزارتخانه صورت گرفته ‌است.

آذر: انتقال دكتر مصدق از زندان بیرجند به احمد آباد 13

روز 13 آذر 1319 دكتر محمد مصدق كه در بیرجند زندانی بود به احمدآباد ساوجبلاغ نزدیك كرج منتقل و به حالت تبعید تحت نظر ماموران انتظامی در آمد. دكتر مصدق با كودتای رضاخان مخالف بود و بدلیل مخالفتهایی كه با دیكتاتوری وی داشت او را به تبعید فرستاده بود.

15 آذر 1364: نخستین محکومیت رژیم ایران در مجمع عمومی ملل متحد

روز 15 آذر 1364 برای اولین بار رژیم ایران در مجمع عمومی ملل متحد محكوم شد. از آن زمان تاكنون رژیم بیش از 52 بار توسط ارگانهای مختلف ملل متحد، به دلیل نقض مستمرحقوق بشر محكوم شده‌ است. اولین محكومیت رژیم در مجمع عموعی سازمان ملل، همزمان با برگزاری چهلمین اجلاس عمومی ملل متحد در آذرماه 64 رخ داد.


شانزده آذر 1332: روز دانشجو

درماههای پس از كودتای 28 مرداد 1332، دانشجویان كه همچنان به حمایت خود از دكتر محمد مصدق ادامه می دادند، دست به تظاهرات اعتراض‌آمیزعلیه حکومت شاه و حامیانش و مسببین كودتای 28 مرداد زدند. برای شاه بسیار مهم بود كه نزد‌ غرب وانمود كند كه براوضاع مسلط است و مقاومت مردم را سركوب كرده است، از این رو نظامیان و چتربازان خود را برای سركوب حركت اعتراضی دانشجویان به دانشگاه تهران فرستاد. در نتیجه مقاومت دانشجویان در برابر نظامیان شاه، 3 تن از دانشجویان دانشكده فنی، به نامهای بزرگ‌نیا، قندچی و شریعت ‌رضوی، به ضرب گلوله ماموران شاه کشته شدند. از همان زمان دانشگاه سنگر آزادی نام گرفت و 16 آذر بعنوان روز دانشجو ثبت گردید.

18 آذر 1336: درگذشت ابوالحسن صبا

روز هجدهم آذر 1336 ابوالحسن صبا درگذشت. ابوالحسن صبا استاد موسیقی ایرانی در سال 1281 خورشیدی متولد گردید. او از جوانی نزد استادانی همچون درویشخان به فراگیری ونواختن آلات مختلف موسیقی پرداخت. استاد صبا در سال 1302 به مدرسه موسیقی علینقی وزیری رفت و از آنجا فارغ‌التحصیل شد. صبا، ضرب، نی، سه‌تار، سنتور، فلوت، تار، كمانچه و ویولن رابخوبی می‌نواخت. استاد ابوالحسن صبا ویولن را بطور جدی بخدمت موسیقی ایرانی در آورد و موفق شد همه زیر و بمها و ریزه كاریهای موسیقی ایرانی را با ویولن اجرا كند و ردیف دستگاههای ایرانی را برای این ساز بنویسد. صبا شاگردان بسیاری تربیت كرد كه برخی از آنها خود در زمره استادان موسیقی ایرانی درآمدند استاد صبا تالیفات بسیاری در موسیقی دارد كه همچنان مورد توجه و استفاده هنر جویان موسیقی است ابوالحسن صبا در 18 آذر 1336 در سن 55 سالگی بدرود حیات 
.گفت

18 آذر 713: درگذشت سعدی شیرازی

برخی تحقیقات تاریخی در مورد سعدی روز درگذشت وی را روز 18 آذر 713 یا نهم دسامبر 1292 در شیراز نشان می دهد. مشرف الدین مصلح ابن عبدالله ــ سعدی شیرازی ــ در شیراز به دنیا آمد. سعدی در شیراز به كسب علم پرداخت و سپس در نوجوانی به عراق رفت و به تحصیل در مدرسه نظامیه بغداد مشغول شد. سعدی سفرهای بسیاری كرد و سپس به شیراز بازگشت و به نوشتن سعدی نامه یا بوستان و گلستان پرداخت. علاوه بر اینها سعدی قصاید، غزلیات، قطعات، ترجیع بندها و مقالاتی دارد كه در كلیات وی جمع شده است. امتیاز بزرگ سعدی در غزل عاشقانه و مثنوی اخلاقی و نثر فنی به سبك مقامه نگاری است. مقامه نگاری فنی است كه در آن زیباییهای شعر و نثر را درهم آمیخته و برای بیان مفاهیم اخلاقی و انسانی برای پند و اندرز استفاده میكنند. سعدی درمورد عاقبت زورگویان و ستمگران میگوید:

بسا امیر كه آنجا اسیر خواهد شد / بسا اسیر كه فرمانگذار خواهد بود

بسا امام ریایی و پیشوای بزرگ / كه روز حشر و جزا شرمسار خواهد بود

سعدی در شیراز بدرود حیات گفت و آرامگاه او به نمادی از بزرگان ادب ایران تبدیل شده است.

19 آذر = 10 دسامبر: روز جهانی حقوق بشر

در روز دهم دسامبر 1948 برابر با 19 آذر 1327، اعلامیه جهانی حقوق بشر تصویب شد. سندی که حق آزادی انسانها را صرفنظر از مرام، مسلک، مذهب و نژاد و تحت هر نوع حکومت به رسمیت می‌شناسد. تهیه طرح این اعلامیه جهانی، براساس تصمیم ملل‌متحد، به کمیسیون حقوق‌بشر ملل‌متحد محول گردید. این کمیسیون از ژانویه 1947برابر با دیماه 1325، جهت آماده نمودن طرح اعلامیه حقوق‌بشر، کار خود را آغاز کرد و در پاییز 1327 آنرا بصورت لایحه‌ای به مجمع عمومی سازمان ملل‌متحد در پاریس تقدیم کرد و مجمع عمومی نیز در 10 دسامبر1948طرح اعلامیه را که مشتمل بر یک مقدمه و 30 ماده بود به تصویب رساند. رژیم آخوندها بخاطر نقض اصول مصرحه در همین اعلامیه جهانی تاکنون61 بار در ارگانهای مختلف ملل‌متحد محکوم گردیده است.

21آذر 1304- زادروز احمد شاملو

احمد شاملو، شاعر، نویسنده، روزنامه نگار، پژوهشگر، مترجم در 21 آذر 1304 بدنیا آمد. در سال 1322 بدلیل

فعالیتهای سیاسی اش زندانی شد. شاملو به سبب نوع آوری در شعر فارسی معروف شد. وی با آشنایی با نیما یوشیج تحت تاثیر شعر نیمایی بود اما برای نخستین بار و در شعر "تا شکوفه سرخ یک پیراهن" که در سال 1329 منتشر شد، شاملو وزن را رها کرد و به صورت پیشرو سبک نویی در شعر فارسی شکل داد. شاملو علاوه بر شعر، فعالیت‌هایی مطبوعاتی، پژوهشی و ترجمه‏‌هایی شناخته‌شده دارد. مجموعه کتاب کوچه او بزرگ‌ترین اثر پژوهشی در باب فرهنگ عامه مردم ایران می‌باشد. آثار وی به زبانهای: سوئدی، انگلیسی، ژاپنی، فرانسوی، اسپانیایی، آلمانی، روسی، ارمنی، هلندی، رومانیایی، فنلاندی، کردی و ترکی ترجمه شده‌اند. شاملو از سال 1331 به مدت دو سال، ‏ مشاور فرهنگی سفارت‏ مجارستان بود. احمد شاملو در برابر رژیم آخوندها نیز ساکت نمی نشست هرچند اجازه انتشار کارهایش را نمی دادند. شاملو در 2 مرداد 1379 در منزل خود فوت کرد و پیکرش در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد. دهها هزار تن در مراسم خاکسپاری شاملو شرکت کردند. تجمع جوانان بر سر مزار شاملو به مناسبتهای مختلف، باعث نگرانی رژیم می شد بصورتی که ماموران حکومتی بارها سنگ قبر شاملو را شکستند.

22 آذر 1304: آغاز سلطنت رضاخان میرپنج

در روز 21 آذر 1304 رضا خان میرپنج كه از سال 1299 با یك كودتا علیه احمد شاه قاجار

عملا قدرت را در دست گرفته بود، توسط استعمار انگلستان بر تخت سلطنت نشست. وی تمامی دستاوردهای انقلاب مشروطیت را یكی پس از دیگری از بین برد. از ویژگیهای رضاخان غارتگری نسبت به اموال مردم و مال اندوزی برای خود و خانواده اش بود و در عرض 16 سال از یك نظامی بی چیز تبدیل به ثروتمندترین فرد ایران شد.

22 آذر 427: درگذشت ابوریحان بیرونی

ابوریحان محمد بیرونی دانشمند ایرانی در روز 22 آذر 427 13 دسامبر سال 1048 در شهر غزنه در 75 سالگی درگذشت. وی در عهد سامانیان می زیست و با ابوعلی سینا هم دوره بود. ابوریحان بیرونی در ستاره شناسی، ریاضیات، زمین شناسی و جغرافیا علاوه بر علوم متداول زمان خود سرآمد بود. از ویژگیهای برجسته ابوریحان بیرونی تشنگی او برای كسب علم بود بنحوی كه وقتی در بالین بیماری و آستانه مرگ قرار داشت از یكی از دانشمندانی كه به ملاقاتش آمده بود سوالی را می پرسد و آن دانشمند شگفت زده می گوید حالا چه وقت این سوال است در حالیكه در آستانه مرگی؟ ابوریحان میگوید اگر مطلبی را بفهمم و از دنیا بروم بر اینكه نفهمم و بمیرم ارجح است. ابوریحان بیرونی كه بر زبانهای یونانی، هندی و عربی نیز تسلط داشت كتب و رسالات متعددی نوشته كه شمار آنها بیش از 146 مورد ثبت شده است.

25 آذر 1329: پیشنهاد دکتر مصدق مبنی بر ملی شدن نفت

روز 25 آذر 1329 دكتر مصدق كه در آن زمان نماینده اول مردم تهران بود پیشنهاد لغو قرارداد نفتی بین ایران و انگلستان و ملی كردن صنعت نفت ایران را ارائه داد كه با مخالفت دربار مواجه شد. از فردای آن روز تظاهرات مردم به حمایت از دكتر مصدق آغاز گردید. قرار داد 1933 كه در زمان رضاخان بین ایران و انگلستان بسته شده بود، قراردادی ننگین و اسارتبار بود و به مدت 60 سال پس از آن تاریخ عمده عواید نفت ایران نصیب انگلیس میشد. مبارزات دكتر مصدق و مردم نهایتا به نتیجه رسید و نفت ایران ملی شد.

26 آذر 652: درگذشت مولوی

مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی معروف به مولوی بنا به برخی نوشته های

تاریخی، روز 17 دسامبر 1273 = 26 آذر 652 و بنا به نوشته دهخدا یكشنبه پنجم جمادی الاخر 672 قمری در قونیه شهری در تركیه بدرود حیات گفت. مولوی از بزرگترین شعرای ایرانی است كه بیش از 26 هزار بیت شعر عرفانی سروده است. مولوی كه سرآمد روزگار خود در فقه و فلسفه بود، وقتی با شمس الدین محمدبن علی بن ملك داد معروف به شمس تبریزی برخورد كرد، مرید وی شد و از تمامی كرسیهای علمی خود دست كشید و به كسب معرفت انسانی پرداخت. از همینجا بود كه استعداد مولوی در خلق اشعار عرفانی شكل گرفت و عاشق و شیدای شمس تبریزی شد. مولوی در مورد شمس تبریزی میگوید:

زاهد بودم ترانه گویم كردی / سر دفتر بزم و باده جویم كردی

سجاده نشین باوقاری بودم / بازیچه كودكان كویم كردی

وقتی مولوی دار فانی را وداع گفت مردم قونیه از خرد و كلان و از همه ادیان اعم از مسلمانان، مسیحیان و یهودیان در سوگ وی شیون كردند. مولوی را در كنار پدرش دفن كردند و بر آرامگاه او بارگاهی ساختند كه به قبه خضراء شهرت دارد.

28 آذر 1360: شهادت شکرالله پاکنژاد

روز بیست و هشتم آذر 1360 شكرالله پاك‌نژاد، در زندان اوین مخفیانه بشهادت رسید. شكرالله پاك‌نژاد، كه مبارزات خود را از زمان دانشجویی در دانشكده حقوق دانشگاه تهران آغاز كرده بود تا سال 1348 جمعا19 بار توسط ساواك دستگیر شد و آخرین بار به مدت 9 سال در زندانهای ساواك شاه زندانی بود. شكرالله پاك نژاد كه در بین دوستانش به شكری معروف بود در آخرین روزهای سرنگونی رژیم شاه از زندان آزاد گردید. شكری سرانجام در یكی از روزهای مرداد ماه سال 60، دستگیر گردید و در اواخر آذرماه سال 60 در زندان اوین بطور مخفیانه به شهادت رسید اما خبر شهادت وی در 
.دیماه همان سال منتشر گردید

30 آذر 1230: افتتاح مدرسه عالی دارالفنون

در روز 30 آذر 1230، دارالفنون اولین مدرسه عالی ایران، به سبك جدید و به همت میرزا تقی‌خان امیركبیر در تهران افتتاح گردید. این مدرسه در بدو تاسیس، كار خود را با هفت معلم اتریشی و عده‌ای مترجم كه از میان محصلین اعزامی به فرانسه انتخاب شده بودند، آغاز كرد. علومی كه در بدو تاسیس در دارالفنون تدریس می‌شد، عبارت بود از: پیاده‌نظام، سواره‌نظام، توپخانه، مهندسی، طب، جراحی، داروسازی و معدن‌شناسی. در تمام رشته‌ها، زبان فرانسه، علوم طبیعی، ریاضی، تاریخ و جغرافیا تدریس می‌شد و بعدها زبانهای انگلیسی و روسی و نقاشی و موسیقی نیز وارد برنامه گردید. تاسیس دارالفنون مبدا دوره جدید در فرهنگ و آموزش در ایران به حساب می آید. اما افسوس كه هنگام افتتاح دارالفنون، امیركبیر در باغ شاهی فین كاشان ایام تبعید را می‌گذراند و 13 روز بعد از افتتاح دارالفنون، در همان باغ به دستور ناصرالدین‌شاه به قتل رسید.

30 آذر: شب یلدا

نزدیك به 4 هزار سال است كه ایرانیان شب اول دیماه را كه بلندترین شب سال می

باشد جشن مى گیرند و نام این درازترین شب سال را یلدا گذاشته اند. بر اساس برخی روایات، یلدا اززمانهای بسیار كهن و دوران آیین مهر در بین مردم ایران رسم بوده و در آن زمان شب یلدا، شب تولد مهر، فرشته مقدس آیین میترا بوده. بر اساس برخی روایات دیگر كلمه‌ى یلدا كلمه‌یی سریانی است به معنای میلاد و ولادت‌. هرمان هیرت زبانشناس بزرگ آلمان كه گرامر تطبیقی زبانهای آریایی را نوشته است و فارسی از جمله این زبانها است نظر داده كه دی به معنای روز به این دلیل بر این ماه ایرانی گذارده شده كه ماه تولد دوباره خورشید است. آداب شب یلدا در طول زمان تغییر نكرده و ایرانیان در این شب، باقیمانده میوه هایی را كه انبار كرده اند و خشكبار و تنقلات می خورند و دور هم گرد هیزم افروخته و بخاری روشن می نشینند تا سپیده دم بشارت شكست تاریكی و ظلمت و آمدن روشنایی و گرمی را بدهد، زیرا كه در این شب، تاریكی و سیاهی در اوج خود است.

30 آذر 1332: دکتر مصدق در دادگاه محکوم شد

روز 30 آذر 1332 شمسی دادگاه نظامی، دكتر محمد مصدق نخست وزیر قانونی مردم ایران را به سه سال زندان مجرد محكوم كرد و رأی دادگاه را انتشار داد. اتهام دكتر مصدق ضدیت با نظام سلطنتی، سرپیچی از قبول فرمان شاه و دستور سركوبی كودتاگران در روزهای 25 تا 28 مرداد 1332 بود. اما شاه به این هم اكتفا نكرد و در پایان زندان دكتر مصدق، وی را تا پایان عمر به روستای احمدآباد تبعید كرد.